خبرفوری | بالاخره مرحله پنجم کالابرگ آغاز شد

امروز شنبه 15 آذر 1404، پنجمین مرحله شارژ کالابرگ برای دهک‌های اول تا سوم انجام شد؛ رقمی که با وجود افزایش 120 هزار تومانی، همچنان در برابر موج گرانی کالا‌های اساسی توان چندانی برای تأمین سبد غذایی خانوار‌های ایرانی ندارد. با وجود اعلام رسمی افزایش مبلغ کالابرگ به 620 هزار تومان، پرسش اساسی مردم این است: این مبلغ تا چه اندازه پاسخگوی حداقل تغذیه خانوار است؟

 آغاز دوباره شارژ کالابرگ پس از وقفه طولانی

دولت چهاردهم پس از یک دوره تقریباً یک‌ساله توقف در اجرای کالابرگ—که بخشی از آن به دولت سیزدهم مربوط بود—دوباره پرداخت این یارانه غیرنقدی را از سر گرفت. نخستین بار، اسفند 1403 شارژ کالابرگ برای 7 دهک انجام شد و حالا مرحله پنجم، ویژه دهک‌های اول تا سوم و خانوار‌های دارای عضو معلول است.

در چهار مرحله نخست، مبلغ کالابرگ برای دهک‌های اول تا سوم 500 هزار تومان و برای دهک‌های چهارم تا هفتم 350 هزار تومان بود. با این اعتبار، سرپرست خانوار امکان خرید 11 قلم کالای اساسی را داشت؛ از شیر و لبنیات گرفته تا گوشت و حبوبات. مهر امسال نیز چهار قلم گوشتی جدید شامل بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو اضافه شد که اکنون ظاهراً دوباره حذف شده‌اند.

 شارژ 620 هزار تومانی مرحله پنجم؛ افزایش به‌ظاهر امیدوارکننده

امروز 15 آذر 1404، وزارت تعاون اعلام کرد که مبلغ کالابرگ دهک‌های اول تا سوم 120 هزار تومان افزایش یافته است. با این حال، خانوار همچنان تنها امکان خرید همان 11 قلم کالا را دارد و اقلام گران‌قیمت‌تر مثل بوقلمون، ماهی و میگو که برای مدت کوتاهی اضافه شده بودند فعلاً در کالابرگ دیده نمی‌شوند.

این در حالی است که بسیاری از اقلام لبنی و پروتئینی طی ماه‌های اخیر با رشد شدید قیمت مواجه بوده‌اند؛ به‌گونه‌ای که خرید اقلام پایه‌ای مثل تخم‌مرغ یا شیر نیز ماه‌به‌ماه سخت‌تر می‌شود.

 قیمت‌های واقعی کالاها؛ شکاف عمیق بین کالابرگ و بازار

نگاهی به آخرین قیمت‌های ثبت‌شده در بازار نشان می‌دهد افزایش شارژ کالابرگ صرفاً یک اقدام نمایشی برای جبران حذف ارز 28500 تومانی از کالا‌های اساسی است. برخی قیمت‌ها تا 13 آذر 1404:

شیر کم‌چرب: 49،500 تومان

ماست کم‌چرب 2.5 کیلویی: 145،000 تومان

ماکارونی 500 گرمی: 34،200 تومان

گوشت مرغ: 137،500 تا 155،000 تومان

تخم‌مرغ: 179،000 تا 250،000 تومان

افزایش هزینه نهاده‌های دامی، کاهش عرضه، تب برفکی، و حذف تدریجی ارز ترجیحی، همگی به زنجیره‌ای از گرانی‌های پیاپی منجر شده‌اند؛ روندی که به‌طور مستقیم توان خرید خانوار‌های کم‌درآمد را هدف گرفته است.

حذف تدریجی ارز ترجیحی و پیامد‌های سنگین آن

این افزایش 120 هزار تومانی کالابرگ در حالی اعلام شده که دولت چهاردهم به‌تدریج ارز 28500 تومانی را از کالا‌های اساسی حذف می‌کند. بحران تأمین ارز واردکنندگان، معوقات پرداخت‌نشده، کمبود نهاده، شیوع گسترده تب برفکی و جهش قیمت شیر خام از 23 هزار تومان به بیش از 40 هزار تومان تنها بخشی از زنجیره بحران تغذیه در کشور است.

در بازار تخم‌مرغ نیز، قیمت شانه دو کیلویی از 180 هزار تومان در تابستان، در کمتر از سه ماه به بیش از 250 هزار تومان رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم بالای 50 درصد و حذف تدریجی یارانه‌های ارزی، آینده امنیت غذایی مردم را مبهم‌تر از همیشه کرده است.

 کالابرگِ ناکارآمد و تمرکز بر طرح‌های حمایتی جانبی

دولت چهاردهم تلاش می‌کند با طرح‌هایی مثل «طرح یسنا» برای مادران باردار و کودکان زیر دو سال و همچنین طرح حمایت غذایی کودکان 5 تا 59 ماهه، بخشی از سوءتغذیه را کاهش دهد؛ با این حال، هزینه بالای پوشک و میوه و سبزی در سبد 16 قلمی این طرح عملاً امکان خرید سایر اقلام را محدود می‌کند.

اعتبار این طرح‌ها برای دهک‌های اول تا سوم 650 هزار تومان و برای کودکان دارای سوءتغذیه تا یک میلیون و 300 هزار تومان تعیین شده است.

 سرنوشت کالابرگ دهک‌های چهارم تا هفتم؛ بلاتکلیف

پرسش مهم این است: آیا کالابرگ دهک‌های چهارم تا هفتم نیز شارژ خواهد شد؟

وزارت تعاون پیش‌تر اعلام کرده بود که کالابرگ در سال 1404 برای 7 دهک ادامه خواهد یافت، اما تحقق این وعده منوط به حذف یارانه نقدی بخشی از دهک‌های متوسط است. به بیان دیگر، دولت برای تأمین اعتبار، ممکن است یارانه نقدی گروهی از خانوار‌ها را حذف کرده و صرف کالابرگ دهک‌های پایین‌تر کند.

با این وضعیت، روشن نیست: آیا دهک‌های 4 تا 7 دوباره کالابرگ دریافت می‌کنند؟ آیا مبلغ 350 هزار تومانِ آنها نیز افزایش خواهد یافت؟ و اساساً کالابرگ فعلی با قیمت‌های فعلی چه نقشی در سفره مردم خواهد داشت؟

خبرفوری | بالاخره مرحله پنجم کالابرگ آغاز شد